Advies aan minister van SZW over bevorderen collectieve onderhandelingen

Belang van cao- en avv-stelsel

De Stichting van de Arbeid constateert met de minister dat het Nederlandse stelsel van collectieve onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden (cao’s) gecombineerd met de mogelijkheid om deze algemeen verbindend te verklaren (avv) een groot goed is dat gekoesterd moet worden. Niet alleen vanwege de totstandkoming van goede arbeidsvoorwaarden en goede arbeidsverhoudingen maar ook vanwege het bredere maatschappelijke belang. De Stichting levert graag een bijdrage om het draagvlak voor het cao-stelsel in stand te houden en om een hoge stabiele cao-dekkingsgraad te bewerkstelligen en doet hiervoor meerdere voorstellen, zowel voor sociale partners zelf als voor de overheid.

Nader onderzoek

Om te beginnen acht de Stichting van de Arbeid het gewenst om goed in beeld te krijgen in welke (sub)sectoren met geen of weinig cao’s wordt gewerkt en wat hiervan de oorzaken zijn. Dit is vooral nodig om tot een gerichtere aanpak te kunnen komen. Het nu beschikbare onderzoek van het CBS is op een te hoog abstractieniveau waar ook geen achterliggende oorzaken uit opgemaakt kunnen worden. Ook sociale partners beschikken niet over het complete beeld omdat zij vooral weten waar wel cao’s aanwezig zijn. Het zou goed zijn als de overheid dit snel samen met sociale partners zou oppakken.

Organisatiegraad en draagvlak

Uit diverse onderzoeken blijkt dat er groot draagvlak is voor het cao- en avv-stelsel en voor de partijen die deze cao’s afsluiten (vakbonden, werkgevers en brancheorganisaties). Dat grote draagvlak vertaalt zich niet direct in een hogere organisatiegraad (aantal leden). De Stichting stelt in dit verband onder meer voor om – voor zover dit nog niet gebeurt – niet-vakbondsleden meer te betrekken bij het cao-proces en aandacht te hebben voor maatwerkmogelijkheden. Aan werkgevers zal een oproep worden gedaan om vakbonden toegang tot de werkvloer te geven om ook niet-vakbondsleden te kunnen bereiken. Van de minister van SZW wordt gevraagd het avv’en van afspraken hierover mogelijk te maken.

Bewustzijn meerwaarde cao-stelsel

De Stichting van de Arbeid zal informatiemateriaal ontwikkelen over de werking en de meerwaarde van het cao- en avv-stelsel en daarbij oog hebben voor de verschillende doelgroepen. Van de overheid vraagt zij meer bekendheid te geven aan het stelsel, bijvoorbeeld door te bevorderen dat hiervoor aandacht is in het onderwijs, maar ook in overheidspublicaties. Cao’s komen immers niet vanzelf tot stand, hiervoor is de inzet van sociale partners cruciaal. Ook zou de overheid als opdrachtgever bij publieke aanbestedingen sociale criteria zoals arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden als gunningscriteria op kunnen nemen om het goede voorbeeld te geven.

Avv- en dispensatiebeleid

De Stichting van de Arbeid zal cao-partijen onder meer oproepen dispensatiemogelijkheden in de cao op te nemen als dit nog niet gebeurd is en hierbij voorwaarden en het proces helder aangeven. Van de minister van SZW vraagt ze nog eens goed te kijken naar mogelijke administratieve vereenvoudigingen en heldere procedures rondom het avv- en dispensatiebeleid.

Onafhankelijke vakbonden

Tot slot pleit de Stichting ervoor om het ILO-verdrag nr. 98 lid 2 dat Nederland in 1988 geratificeerd heeft, ook in nationale wetgeving op te nemen. Het gaat daarbij om het vastleggen wat onder een onafhankelijke vakbond, die een cao mag afsluiten, moet worden verstaan. De Stichting zal zelf onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is om aanvullend hierop nog nadere criteria op te stellen om de onafhankelijkheid van vakbonden te borgen.

Vervolg

De Stichting van de Arbeid zal de eigen voorziene acties nog in 2025 oppakken en verzoekt de minister ook zo spoedig mogelijk de voorgestelde actiepunten op te pakken en om dit in onderling overleg te doen.

Download het advies